Financiële ondersteuning voor mensen met een verstandelijke beperking

Wat is een verstandelijke beperking?

Veel mensen met een verstandelijke beperking ervaren de wereld hoogstwaarschijnlijk als een jungle waarin zij moeten zien te overleven. Zij krijgen te maken met een hoeveelheid papieren en formulieren die ervoor zorgen dat zij de bomen door het bos niet meer zien. Een verstandelijke beperking is een veelomvattend begrip en de groep mensen met een verstandelijke beperking is zeer divers. Eén ding hebben zij gemeen. Zij zijn in meer of mindere mate afhankelijk van de hulp en bescherming van mensen om hen heen. Invulling geven aan de zorg voor een kind met een verstandelijke beperking kan dan ook veel van de ouder en/of hulpverlener vragen. Die zorg kan bijna een mensenleven duren. Enkele voorbeelden van een verstandelijke beperking zijn:

Wat zijn de gevolgen van een verstandelijke beperking?

Door een verstandelijke beperking is het vaak lastig om zelfstandig te leven, te reizen, te werken, jezelf goed te verzorgen of verantwoorde beslissingen te nemen over zowel financiële als juridische zaken. Daarvoor is ondersteuning gewenst. Dit kan gaan om ondersteuning voor een paar uur per week tot 24/7 ondersteuning. Sommige mensen met een verstandelijke beperking kunnen bijvoorbeeld genoeg hebben aan iemand die helpt met de financiën, terwijl anderen juist iemand nodig hebben die goede zorg en ondersteuning regelt, een goede plek om te wonen en/of de juiste dagbesteding biedt. Dit verschilt per persoon en per situatie.

Mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking kunnen zich meestal redelijk uitdrukken en in veel gevallen lezen en met geld omgaan. Zij kunnen zich zelfstandig in de samenleving bewegen en leren voor zichzelf te zorgen. Mensen met een licht verstandelijke beperking (ook wel LVB genoemd) kennen vaak achterstanden op gebieden als:

• Geestelijke ontwikkeling; dit uit zich vaak in een IQ-score tussen de 50 en 70. Ook mensen met een IQ-score tussen de 70 en 85 (die eigenlijk zwakbegaafd zijn) behoren in grote mate tot deze cliëntgroep.
• Sociale vaardigheden, communicatieve vaardigheden, praktische vaardigheden (zoals persoonlijke verzorging en gebruik maken van het OV) en het vermogen om het gedrag aan te passen aan dat wat de omgeving van iemand verwacht. Iemand heeft aanzienlijke beperkingen als hij niet voldoet aan hetgeen dat gezien zijn leeftijd en zijn cultuur van hem wordt verwacht.

Mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking worden dan ook vaak beschouwd als handelingsbekwaam, maar ook zij overzien niet altijd de consequenties van hun acties. Dit kan leiden tot onbedoelde financiële verplichtingen, financiële misverstanden en financiële problemen die achteraf moeilijk zijn terug te draaien. Het kan in dergelijke gevallen raadzaam zijn de rechter te verzoeken de betrokkene onder bewind te stellen en hem te laten opnemen in het Centraal curatele- en bewindregister. Het bewind wordt dan gepubliceerd en is in te zien in het openbaar register. Een aangegane verplichting door betrokkene kan dan door de bewindvoerder ongedaan worden gemaakt.

Ter illustratie: Jan heeft in de winkel een aantrekkelijk voorstel gekregen. Hij moest een krabbeltje zetten en kreeg dan een cadeaubon van € 50,- die hij direct kon besteden. Het was ook zo’n aardige vrouw die hem de wereld gunde, dus wat maakt het dan uit dat hij een krabbeltje op een formulier heeft gezet?, aldus Jan. Wat Jan niet weet is dat hij door slechts ‘Ja’ te zeggen of het zetten van een kruisje op het formulier een energiecontract is aangegaan voor de duur van drie jaar. Terwijl hij al een energiecontract heeft met een looptijd van vijf jaar en hij nu een opzegvergoeding van €250,- moet betalen. Deze overeenkomst is niet door een familievertegenwoordiger terug te draaien. Een bewindvoerder kan dit wel, mits het bewind is genoteerd in het curatele- en bewindregister.

In tegenstelling tot mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking hebben mensen met een ernstige verstandelijke beperking op alle gebieden intensieve ondersteuning nodig, omdat zij wilsonbekwaam zijn. Zij bewegen zich niet zelfstandig in de maatschappij en zullen nooit zonder iemand anders erbij in contact komen met derden. Er zal altijd een vertegenwoordiger of hulpverlener bij aanwezig zijn. Ook voor deze groep kan een bewindvoerder wenselijk zijn.

Waarom beschermingsbewind voor mensen met een verstandelijke beperking?

Vanaf achttien jaar is iemand voor de Nederlandse wet handelingsbekwaam. Door een verstandelijke beperking kan die handelingsbekwaamheid niet volledig zijn. In dat geval kan een bewindvoerder worden aangesteld om te helpen bij het nemen van belangrijke financiële beslissingen. Bij beschermingsbewind krijgt de betrokkene een bewindvoerder die beslissingen neemt over het beheer van zijn of haar financiën.

Beschermingsbewind zorgt ervoor dat mensen met een beperking tegen zichzelf en tegen misbruik door anderen worden beschermd. Deze bescherming omvat het beheer van de financiën. Van iemand met een bijzonder laag IQ of een andere verstandelijke beperking (denk aan een psychiatrische stoornis) mag niet dezelfde financiële kennis en nauwkeurigheid worden verwacht als van een intelligente en geestelijk gezonde volwassene. Om te voorkomen dat deze kwetsbare groep mensen onnodig in een schuldensituatie terecht komen of slachtoffer worden van financieel misbruik (oplichting e.d.), kan een bewindvoerder uitkomst bieden en de financiën van de betrokkene beheren.

Hoe wordt beschermingsbewind toegekend voor mensen met een verstandelijke beperking?

De toekenning van beschermingsbewind werkt bij iemand met een geestelijke beperking hetzelfde als bij mensen die bijvoorbeeld wegens schulden onder bewind worden en/of zijn gesteld. Het verschil is dat mensen met een geestelijke beperking vaak niet zelf de ernst van de situatie inzien. Daarom wordt het bewind bij deze doelgroep normaliter aangevraagd door een relatie van de rechthebbende. Je kunt hierbij denken aan een ouder, voogd en/of hulpverlener.

Wat kan 072 Bewind en Inkomensbeheer betekenen voor iemand met een verstandelijke beperking?

072 Bewind en Inkomensbeheer heeft jarenlange ervaring met cliënten met een verstandelijke beperking. Wij trachten onze cliënten op de meest geschikte manier te woord te staan en passen onze communicatie daar zo goed mogelijk op aan. Doordat wij onze kennis doorlopend vergroten middels periodieke scholing en wij jarenlange ervaring hebben met deze doelgroep zijn wij in staat mensen met een verstandelijke beperking, psychiatrische problematiek of dementie optimaal van dienst te zijn als bewindvoerder.

Sommige mensen met een verstandelijke beperking kunnen op een gegeven moment de behoefte hebben om zelf wat meer regie over de financiën te hebben. 072 Bewind en Inkomensbeheer kan daarbij helpen door te werken aan de zelfredzaamheid.

Mocht jij een cliënt met een verstandelijke beperking hebben of ken jij iemand binnen jouw familie en/of kennissenkring met een verstandelijke beperking en kan deze persoon financiële hulp gebruiken? Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek!